1975 Spinoza van Dimitri Frenkel Frank
Na het spektakel van de Jungle Opera wilden we meer pure kwaliteit. Het stuk dat daarvoor geknipt leek was Spinoza: een kleine bezetting, dramatisch sterke rollen en een thematiek die ons aansprak. Het werd een succes (lees maar na in het Lustrummagazine).
Het affiche is ontworpen door David Veldhoen, gebaseerd op het 'Wolfenbüttel-portret', maar met duidelijke trekjes van de hoofdrolspeler. De affiches werden door de groep zelf gezeefdrukt.
Spinoza twijfelt aan het bestaan van God, maar dit wordt hem niet in dank afgenomen door de rabbijn en door de magistraat van Amsterdam. Spinoza houdt echter vast aan zijn ideeën, wordt verstoten uit de Joodse gemeenschap en moet Amsterdam verlaten. In dit stuk laat Frenkel Frank de Amsterdammer Spinoza de Amsterdammer Rembrant ontmoeten, een botsing van temperamenten, een strijd tussen gevoel en intellect.
Dimitri Frenkel Frank : "Wat is historisch wáár aan dit stuk? Het handvol feiten dat we kennen: SPINOZA en REMBRANDT woonden twee pas van elkaar; ze kunnen elkaar gekend hebben: Rembrandt's failissement en Spinoza's verbanning vonden in juli 1656 plaats. In diezelfde maand werd het jaargeld aangeboden, valse Messiassen stonden op, De Wederdopers grepen de macht in Keulen, op Spinoza is een aanslag gepleegd (hij heeft zijn gescheurde mantel altijd bewaard) en de tekst van Spinoza's vervloeking is letterlijk zo uitgesproken. Een toneelschrijver heeft elke vrijheid, maar ik hoef niets te verwringen, want de geschiedenis heeft genoeg blank gelaten. Van de jonge SPINOZA weten we heel weinig, maar één ding is zeker: de filosoof Spinoza was niet het zachte lam dat men later graag in hem wilde zien. Wie zijn brieven leest proeft de felheid, het ongeduld, de moed. Niemand gaat op zijn 24-ste een hele wereldorde te lijf zonder temperament. En REMBRANDT was waarschijnlijk inderdaad een soort godvruchtige Karel Appel met allure, met een enorme potentie en moreel geknaag. Het spreekt vanzelf dat de opvoering afstand mag en moet doen van de precieze historische en godsdienstige uiterlijkheden. Het enige dat telt, is de eerbeid voor deze twee gigantische tegenvoeters, die een konflikt tonen dat nog steeds uitgevochten wordt."
We wilden wel eens zien hoe goed we waren en solliciteerden naar deelname aan een Europees concours. Twee bestuursleden van de Nederlandse amateur-toneelbond kwamen ons op een repetitie beoordelen. Dit juryrapport zorgde ervoor dat we naar het festival in Brussel mochten, als vertegenwoordigers van Amsterdam:
|
 |
De week in Brussel was onvergetelijk.
We maakten een uitstapje naar het carnaval in Binche; vlnr Sander, Marleen, Erick, Karin, Channah
We wonnen als groep de tweede prijs. Vlnr: Marc, Edith, Hans, Erick, Paul, Marleen, David, Sander, Paulette
en Marc Krone won de prijs voor beste mannelijke hoofdrol
In Brussel is vanuit de projectieruimte gefilmd door Maarten Visser.
Van de week in Brussel en de opvoering in Amsterdam maakte Paul Cohen een verslag op 8mm.
|
|
Sander Israëls als de rabbi, Hans Hoksbergen als de magistraat, Paul Cohen als Zacuto, op de Montelbaenstoren. "Onze brave Spinoza heeft uitgemaakt dat er geen God is die naar hem kijkt. Hij zegt misschien nu net tegen haar: Hoe stelt u zich een God voor? Als een oude rabbi met een verrekijker? En wat doet God? Hij zet op de Montelbaenstoren een..." |
Marc Krone als Spinoza, Sander Israëls als de rabbi "En hier ben jij bezig, te stoeien met het geloof van onze vaderen op de manier van een speculatief filosoof en je zegt: 'Als, ja als, indien hij niet één God was, dan, ja dan zou dit en dat noodzakelijk volgen." |
Erick Siebers als Rembrandt, Marleen Balk als de Italiaanse gravin. "Je bent een echte Hollander. Als jullie ergens de moraal horen trompetteren, dan buigen jullie het hoofd. Het duurt niet lang, maar God, wat zijn jullie vervelend ondertussen" |
Marc Krone als Spinoza, Marleen Balk als de Italiaanse gravin. "We haken ons vast in een ander om in Godsnaam één moment onszelf te zijn. Dat moet mislukken, zie je dat niet?" |
Erick Siebers als Rembrandt, Marc Krone als Spinoza "Buk dan! Buk dan! Buk die eigenwijze kop, net als wij allemaal goddomme! Buk, kruip door de modder, kwispel met je staart - en lach!" |
Erick Siebers als Rembrandt, Paulette Smit als Hendrikje Stoffels. "Welnee, dan zijn we allang aan de andere kant. Achter ons slaan de golven dicht en niemand kan bij ons komen. Niemand. Niemand...Niemand" |
Sander Israëls als de rabbi, Hans Hoksbergen als de magistraat "We hebben en zakelijke verhouding. Dat is de meest morele verhouding tussen mensen: geen emoties, geen geloof, geen haat, geen liefde - maar alles nuchter op profijt gewaardeerd." |
Erick Siebers als Rembrandt, Marc Krone als Spinoza "Kijk naar mij! Daar zie je de mens in al zijn glorie, een windbuil, een jammerzak. En daar kom jij aan, met je helle oogjes: denk na, de rede, blij zijn, God als een verheven driehoek, praten, praten, praten." |
Marc Krone als Spinoza, Edith Andriesse als het Poolse meisje
|
|
Er was zelfs wat aandacht in de pers, waar de groep natuurlijk verguld mee was.
In oktober vonden er nog twee opvoeringen plaats in het Universiteitstheater, als onderdeel van de viering van Amsterdam 700. Martin Cohen, thans fotograaf in Los Angeles, maakte hier een fraaie serie.
Op 12 september 2011 was er een kleine reünie van de spelersgroep, om gezamenlijk de recentelijk opgedoken films te bekijken. Alsof de tijd teruggedraaid werd: sommigen kenden nog grote delen van hun tekst, en dat na meer dan 35 jaar! Het was een heel bijzondere avond, waarop de twee afwezigen zeer gemist werden.
