1977 Andorra van Max Frisch

 

Het prachtige affiche is ontworpen door Joris Kurpershoek

Andorra was het eerste stuk dat gespeeld werd in de nieuwe toneelzaal in de Pieter de Hoochstraat. Maar zonder problemen ging het niet. In het Lustrum magazine staat te lezen welke tegenslagen er overwonnen moesten worden.

Andorra, een wit staatje, leeft in voortdurende angst voor zijn buren, de vijandige zwarten, die er tevens op uit zijn alle joden te vernietigen. De Andorranen zijn menselijker, maar vormen toch een gesloten gemeenschap met een stereotiepe mening over joden: deze zouden eerzuchtiger, hardhandiger, laffer en meer op geld belust zijn dan zijzelf. De andorraanse onderwijzer Can heeft in zijn jonge jaren een zoon verwekt bij een zwarte vrouw. Uit angst voor represailles van zijn landgenoten zegt hij dat het een joods kind is, dat hij uit de handen van de zwarten heeft gered. Deze leugen verpest zijn leven en brengt hem aan de drank. De zoon Andri groeit dus op als zijn joodse pleegzoon. Volwassen geworden wil hij met Barblin, de dochter van Can, trouwen. Can moet weigeren, maar kan natuurlijk niet zeggen waarom. Andri trekt de verkeerde conclusie, dat Can weigert omdat hij een jood is.
Doordat Andri de vooroordelen over zichzelf al zijn hele leven aanhoort, is hij die zelf ook gaan geloven. Hij vereenzelvigt zich dus met ‘der Jud’ die de mensen door hun vooroordelen van hem maken. Hij is degene geworden (voor zijn gevoel) wie zij zeggen/denken dat hij is.
Hoewel het verhaal speelt in een denkbeeldig Andorra, laten de scènes met de Jodeninspecteur niet veel aan de fantasie over: de verwijzingen naar de nazi-praktijken zijn overduidelijk. Max Frisch tekent indringend het probleem van sociale vooroordelen, bijvoorbeeld antisemitisme, verbonden met het identiteitsprobleem. Het is een aanklacht tegen de kracht van het menselijke vooroordeel, waarbij Andorra model staat voor een menselijk gedragspatroon dat bepaald wordt door lafheid en vooroordelen.

De "titelsong" was Andorra, van het album Ennismore van Colin Blunstone.

Wat repetitiefoto's, gemaakt door Frank Oorthuys

Pieter de Bruyn Kops als jodeninspecteur

 

De jodeninspectie

De jodeninspectie

 

Wim Asman

vlnr Sander Janmaat, Eric Vaarzon Morel, Jaap Guldemond, Wim Asman, Roderik Westra, Mark Rietman

 

vlnr Mark Rietman, Jaap Guldemond, Wim Asman, Pieter de Bruyn Kops

Michel Kerkmeester als de soldaat

 

Wim Asman en Mark Rietman

vlnr Wim Asman, Mark Rietman, Margot Prins. Op de rug gezien Michel Kerkmeester

 

Hildo Krop en Marianne van der Horst

Jeroen Grünwald en Sander Janmaat

 

Marc Wulfraat als een van de zwarte soldaten

 

Een prachtig, maar niet gebruikt ontwerp voor het decor door...

 

vlnr Marianne van der Horst, Rob van Dijk, Mark Rietman, Hildo Krop. Met fles Wim Asman, daarvoor Sander Janmaat.

 

Nog wat repetitiefoto's, eveneens gemaakt door Frank Oorthuys

vlnr Eric Vaarzon Morel, Michiel Jansen, Sander Janmaat, Frank Oorthuys, Wim Asman, Margot Prins. Nog net zichtbaar Simone Niemeijer

 

vlnr Michel Kerkmeester, Michiel Jansen, Eric Vaarzon Morel, Channah Nihom, Marc Wulfraat, Wim Asman, Sander Janmaat

 

vlnr Marc Wulfraat, Wim Asman, Ronald van der Ploeg, Sander Janmaat

 

In de spiegel Laura Scheffer en Jeroen Grünwald

 

Hildo Krop en Frank Oorthuys

 

vlnr Margot Prins, Leonie Biegel, Mark Rietman, Channah Nihom, Marianne van der Horst, Sander Janmaat, Eric Vaarzon Morel

 

vlnr Margot Prins, Mark Rietman, Leonie Biegel, Jeroen Grünwald. Met stok Sander Janmaat

 

Op de stoel Pieter de Bruyn Kops

 

Dreigende schaduwen...

 

vlnr Margot Prins, Mark Rietman. Met trommel Michel Kerkmeester

 

vlnr Michel Kerkmeester, Hildo Krop, Marianne van der Horst, Sander Janmaat, Rob Polak

 

Een nog kaal toneelbeeld

 

Een van de aangrijpendste scènes was "de jodeninspectie"

Michel Kerkmeester als de soldaat, Mark Rietman als de onderwijzer

 

Het volk, bij de jodeninspectie. Op de achtergrond Eric Vaarzon Morel

 

Mark Rietman te midden van het volk. Links Channah

 

Van dit stuk is door Paul Cohen en Jurriën Rood een videoregistratie gemaakt, in het Video2000-systeem. Na 35 jaar is zo'n videoband ernstig in kwaliteit achteruit gegaan, maar de essentie van het stuk is overeind gebleven.

 

 

Werken met een grote ploeg, met leerlingen die ook allemaal over willen gaan, gaat niet altijd van een leien dakje; soms is enige pressie wel nodig, zoals uit deze brief blijkt. Dat het allemaal toch goedgekomen is, bewijzen de foto's (fotograaf Joh. Krop) hieronder én de brief van pater Van Kilsdonk hieronder.

scène 1; vlnr Wim Asman (Andrí), Moniek van de Vall als de idioot en Michel Kerkmeester als de soldaat

 

scène 1: Sander Janmaat (de meubelmaker) en Mark Rietman

 

scène IV: vlnr Margot Prins (de moeder), Wim Asman, Marianne van der Horst (Barblin) en Mark Rietman

 

scène VII: Wim Asman en Hildo Krop (de priester)

 

scène XII, na de jodeninspectie. Vlnr Sander, Jeroen Grünwald, Pieter de Bruijn Kops (zittend), Michel Kerkmeester, Wim(met doek), Mark

 

vlnr: Simone Niemeijer (de señora), Michel Kerkmeester, Marc Wulffraat, Wim Asman

 

Wim Asman en Marianne van der Horst

 

Na de laatste voorstelling kregen Channah en Rob een brief van 'buurman' pater Jan van Kilsdonk. Hij brengt hierin de essentie van schooltoneel prachtig onder woorden.